باسمه تعالی
پیرمرد که صف اول نماز بود وسط نماز جماعت نیت فرادا کرد و نمازش را زودتر تمام نمود و سفره اش را باز کرد ومشغول خوردن شد. در جواب اعتراض امام جماعت و مامومین گفت: دیدم امام جماعت وسط نماز فکر پیری خود افتاد و به بازار الاغ فروشان رفت و بعد هم فکر محل نگهداری حیوان افتاد وبا این وضع بهتر دیدم نماز را فرادا تمام کنم...
حضور قلب در نماز از مهمترین اموری است که باید به آن توجه کرد و اهتمام داشت و از مواردی است که همه با آن سر و کار دارند و شیطان تمام تلاش خود را برای از بین بردن حضور قلب نمازگزار بکار می برد و یکی از دلایل نمازگزاری محل نماز به محراب همین مسأله مبارزه با شیطان می باشد. باطن نماز به حضور قلب در آن است وگر نه نماز بی حضور قلب ارزش چندانی ندارد . در آیات قران و روایات به مساله حضور قلب در نماز و ذکر خدا فراوان اشاره شده است. خداوند متعال در قران می فرماید:« اقم الصلوه لذکری» (طه 14) و یا در آیه دیگر می فرماید: «یا ایها الذین لا تقربوا الصلوه و انتم سکری حتی تعلموا ما تقولون » ( نساء 43). البته مستی در این آیه فقط مستی شراب نیست مستی پرخوری ،مستی طمع دنیا و مستی های دیگر نیز مانع می شود تا در نماز، نمازگزار حضور قلب نداشته باشد.
امام صادق علیه السلام درباره اهمیت حضور قلب در نماز می فرمایند:« هنگامی که عبد وارد نماز می شود ،اگر با غفلت روی دل از خداوند برتابد و حضور قلب خود را از دست بدهد خداوند نیز از او اعراض می کند.»(اسرار ماه رجب ص 53 و 54) درباره اهمیت کیفیت در نماز، آیت الله بهجت (ره) می فرمایند:«اگر بدانیم اصلاح امور انسان به اصلاح عبادت و در رأس آن نماز است که به واسطه ی خضوع و خشوع و آن هم به اعراض از لغو محقق می شود،کار تمام است.(اسرار ماه رجب ص 53)
البته داشتن حضور قلب در نماز امری نیست که یک شبه حاصل شود بلکه مانند سایر امور به تدریج و با تمرین محقق خواهد . آیت الله بهجت (ره) در این باره فرموده اند: «این احساس لذت در نماز یک سری مقدمات خارج از نماز دارد و یک سری مقدمات در خود نماز ، آنچه پیش از نماز و خارج از نماز باید مورد ملاحظه باشدو عمل شود این است که انسان گناه نکند و قلب را سیاه و دل را تبره نکند.» (برگی از دفتر آفتاب ص 133)
عمده چیزی که مانع در حضور قلب نماز است علاقه به دنیاست و راه کار اصلی کم کردن علاقه به دنیاست . مثالش مانند فردی است که زیر درختی نشسته و با سنگ زدن، پرندگانی را که روی درخت نشسته اند را از درخت دورمی کند ،ولی انها دوباره برمی گردند ، راهکار اصلی قظع کردن درخت است وقتی درختی نباشد پرنده ای هم نخواهد بود و وقتی علاقه به دنیا کم باشد و دنیا در نظر انسان ،کوچک و پست باشد ،دیگر فکر انسان در نماز دنبال امور کوچک مادی نمی رود.
مطلب دیگر اینکه نمارگزار، از امور کوچک شروع کند. ابتدا فقط در سوره حمد حضور قلب را حفظ کند بعد در سوره و مرحله بعد در یک رکعت و همینطور به تدریج سعی کند در یک نماز دو رکعتی حضور قلب داشته باشد و در اخر در نماز چهار رکعتی توجه به خدای تعالی داشته باشد.البته با توجه به اینکه انسان در نماز صبح خواطر کمتری دارد بهتر است انسان از نماز صبح ین در حضور قلب را شروع کند.
مطلب دیگری که برای همه ممکن است این است که نمازگزارچند دقیقه قبل از نماز در مصلی بنشیند و تمرکز کند و با گفتن اذان و اقامه وارد نماز شود مانند هواپیمایی که قبل از پرواز مدتی روی باند با سرعت می رود و سپس پرواز می کند. اینکه انسان یکباره و بدون مقدمه وارد نماز شود ، باعث می شود حضور قلبش کم گردد.به قول آیت الله بروجردی اذان و اقامه دالان ورودی به ضیافت الله است . البته اینکه نماز را ضیافت الله بدانیم خود یک نکته مهم می باشد.
توسل به اهل بیت علیهم السلام به ویژه امام حسین علیه السلام در ابتدای نماز، استفاده از مهر تربت و اقامه ی نماز در جای خلوت ، از مواردی هستند که در بالا بردن حضور قلب در نماز اثرگذار هستند.
البته همه اینها بستگی به همت انسان دارد ،اگر انسان نماز را امر بسیار مهم و امانت خدا بداند و آن را عظیم فرض کند، در ادای بهتر آن تلاش می کند تا سرانجام به مقصود برسد ، هر فردی باید تلاش کند تا یک قدم در افزایش کیفیت نماز خود بکوشد و قرب خود را به خدای تعالی بیشتر کند که میزان حضور قلب هر فردی در نماز به میزان قرب او به خداوند متعال می باشد.
در خرقه چو آتش زدی ای عارف سالک جهدی کن و سر حلقه رندان جهان باش
محمدی فرد.