مقاله ویژگی مسؤول موفق از دیدگاه قران و روایات

مسؤول موفق

 

باسمه تعالی

ویژگی  مسؤول موفق از دیدگاه قران و روایات

احمد زیارانی

چکیده:

قران کریم بهترین دستورات را برای یک  مسؤول موفق  بیان نموده است. در داستان طالوت و حضرت یوسف  و حضرت موسی و هارون علیهم السلام به ویژگی های یک  مسؤول موفق اشاره شده است . قرآن علم، آگاهى، خردمندى، قوّت، قدرت، امانت و درستکارى را برای تمام سطوح فرماندهی و مدیریت ـ با تفاوت مراتب ـ شرط مى کند. همچنین پرهیز از همکاری با اسراف‌کاران، سفیهان، گمراهان، دروغگویان، عیب جویان و سخن چینان و پرهیز از پیروی هوای نفس و لزوم همکاری با مومنان از دیگر شرائط فرماندهان در حکومت اسلامی است.قرآن به چند نظام الهی اشاره کرده است که توانستند معارف و قوانین الهی را پیاده نمایند. مانند: درخواست موسیعلیه السلام برای وزارت هارون، فرماندهی طالوت بر بنی ‌اسرائیل، ریاست حضرت یوسفعلیه السلام  بر خزائن مصر و حکومت جهانی حضرت سلیمان علیه السلام . آری در جهان انسانیت بدون یک دستگاه اجرائی قوی و منظم، برقراری نظم و اجرای قوانین ممکن نیست.

بالاترین الگو برای یک  مسؤول ،امیرمؤمنان امام علی علیه السلام می باشند،بعد از قران، نهج البلاغه مولا بالاترین سند برای روش فرماندهی موفق می باشد . بهترین شاگردان در همین مکتب تربیت شده اند. سردارانی بزرگ از مالک اشتر تا حاج قاسم سلیمانی در همین مکتب رشد کرده اند و به بالاترین تراز در عالم رسیده اند. نامه امیر مؤمنان به مالک اشتر بعد از انتصاب ایشان به استانداری مصر رازهای تربیت الگوی یک مدیرموفق را بیان نموده است.

ایمان ، امداد الهی و توسل به اهل بیت علیهم السلام،  ،مدیریت صحیح، شجاعت، استقامت،ولایت پذیری و موقعیت شناسی و تشویق صحیح و سبک زندگی اسلامی از ویژگی های  مهمی است که یک پاسدار مطلوب می باشد.

واژگان کلیدی:: مسؤول، مسؤول موفق،ویژگی پاسدار مطلوب،. تربیت، تراز انقلاب

مقدمه:

از کارهای مهمی که یک فرمانده باید انجام دهد ، تربیت کادر تراز انقلاب اسلامی می باشد این انقلاب از نسلهای قبل به نسل جدید رسیده است و اگر این انتقال به درستی انجام نگردد می تواند آسیب های فراوانی رابه همراه داشته باشد. به عنوان مثال امام خامنه ای بارها به انتقال ارزشهای دفاع مقدس به نسل جدید تأکید کرده اند. اگر نسل جدید با ارزشهای والای دفاع مقدس آشنا  شدند در برابر تهاجم بی امان رسانه ای دشمن بیمه خواهند شد و این انقلاب راه خود را با اطمینان ادامه خواهد داد.

ویژگی های  مسؤول موفق:

1..نقش ایمان در تربیت کادر تراز انقلاب

از مهمترین ویژگی های فرمانده موفق برای تربیت کادر تراز انقلاب  ، ایمان می باشد. آن کس که ایمان قوی به خدا داشته باشد، همیشه برای خدا کار می کند و شکست برای او معنایی ندارد. امام علی (ع) در این باره خطبه ی 171 نهج البلاغه در آستانه ی نبرد صفین فرموده اند:« (پروردگارا !) اگر بر دشمن پیروزمان ساختی ما را از تجاوز برکنار دار و بر راه حق استوار فرما و چنانچه آنها را بر ما پیروز گرداندی شهادت را نصیب ما فرموده  و از شرک و فسادو فتنه ها، ما را نگهدار! کجایند آزاد مردانی که به حمایت از مردم خویش برخیزند؟ کجایند غیور مردانی که به هنگام نزول بلا و مشکلات مبارزه کنند؟ هان ای مردم !ننگ  و عار پشت سر شما  و بهشت در پیش روی شماست.»

مقام معظم رهبری (مدظله العالی)در سخنرانی خود در دیدار با اعضای دفتر رهبری و سپاه حفاظت ولی امر در اوایل مرداد امسال درمورد نقش ایمان در همت و کار مضاعف فرموده اند:« کارهای خوب ، کارهای بزرگ ، فقط با انگیزه های ممتاز و از اعماق دل برآمده انجام می گیرد، کارهای بزرگ را به صورت دستوری و تشریفاتی و اداری و اینها نمی شود انجام داد. کار مقرراتی و دستوری ، در همان حد کار متعارف انجام می گیرد، در صورتی که کار برجسته و ممتاز ، تابع انگیزه است.آن کسی که از لحاظ کمیت کار خیلی وقت خود را صرف می کند، و از استراحت خودش می زند، انگیزه ی بالایی دارد، این یک چیز برجسته ای است ... بدون انگیزه ، بدون یک عامل درونی ، اینجور کارهای برجسته ، چه از لحاظ کمی ، چه از لحاظ کیفی ، امکان چذیر نیست ، این انگیزه چیست؟ این انگیزه ترکیبی ایت از ایمان و آگاهی، این دو چیز به انسان انگیزه می دهد: ایمان داشته باشد ، آگاهی هم داشته باشد.»

 

 همچنین حضرت علی (ع) در خطبه ی 156 در مورد ارتباط ایمان و عمل فرموده اند: « ایمان روشن ترین راه ها و نورانی ترین چراغهاست ، یا ایمان می توان به اعمال صالح راه برد و با اعمال نیکو ، به ایمان می توان دسترسی پیدا کرد. با ایمان دانش آبادان است و با آگاهی لازم ، انسان از مرگ می هراسد و با مرگ دنیا پایان می پذیرد و با دنیا توشه ی آخرت فراهم می شود و با قیامت بهشت نزدیک می شود و جهنم برای بدکاران آشکار می گردد و مردم جز قیامت قرارگاهی ندارند و شتابان به سوی میدان مسابقه می روندتا به منزلگاه آخرین رسند.»

 

همچنین حضرت در موردایمان محکم و ارتباط آن باعمل در خطبه ی 193می فرمایند:« ازنشانه های پرهیزکاران این است که او را اینگونه می بینی : در دینداری نیرومند، نرمخو و دور اندیش است ، دارای ایمانی پر از یقین ، حریص در کسب دانش ، با داشتن علم بردبار ، در توانگری میانه رو، در عبادت فروتن ، در تهیدستی آراسته ، در سختی ها بردبار ، در جستجوی کسب حلال ، در راه هدایت شادمان و پرهیز کننده از طمع ورزی می باشد. اعمال نیکو انجام می دهد و ترسان است روز را به شب می رساند با سپاسگزاری ، و شب را به روز می آورد با یاد خدا... روشنی چشم پرهیزگار در چیزی قرار دارد که جاودانه است و آن را ترک می کند که پایدار نیست، بردباری را با علم  ، و سخن را با عمل در می آمیزد.»

در زمینه ی چگونگی نقش ایمان ،مقام معظم رهبری(مدظله العالی ) فرموده اند:« یک عامل درونی، انسان را وادار می کند، انسان نیاز را بفهمد ، به نتیجه ایمان داشته باشد و برای مردم مؤمن ، در زیر نظر خدا بودن را هم بداند ، این می شود انگیزه ی کامل بعضی ها این اعتقاد را دارند ، این آگاهی را دارند، این ایمان به نتیجه را دارند، اما خدا ندارند ، آنها انگیزه شان کمتر است، اما وقتی من و شما می دانیم کاری که می خواهیم انجام بدهیم ، کاری که داریم انجام می دهیم ، کاری است برای خدا ، کاری است برای نظام اسلامی ، کاری است برای مردم و به سود مردم ، و خدا این را می بیند و اگر دیگران ما را تحسین نکنند ، آفرین نگویند ، برای ما کف نزنند ، اما خدای متعال می بیند و قدر می داند و پاداش می دهد.

الگوی امیرمؤمنان(ع):

حضرت علی (ع) در همه اموریک الگوی کامل در اختیار داشتند و این الگو پیامبراعظم (ص) بودند که طبق فرموده ی خدامند متعال الگوی حسنه ی همه ی مسلمانان می باشند. امیرمؤمنان(ع) در مورد الگو گیری از پیامبر(ص) در زمینه همت مضاعف و کار مضاعف در خطبه ی 72 چنین می فرمایند:« خدایا گرامی ترین درودها و افزون ترین برکات خود را بر محمد(ص) بنده فرستاده ات اختصاص ده ... آن گونه که بار سنگین رسالت را بردوش کشید ، و به فرمانت قیام کرد، و به سرعت در راه خشنودی تو گام بر داشت ، حتی یک قدم به عقب برنگشت و ارده ی او سست نشد و در پذیرش و گرفتن وحی، نیرومند بود ، حافظ و نگهبان عهد و پیمان تو بود و در اجرای فرمانت تلاش کرد تا آنجا که نور حق را آشکار و راه را برای جاهلان روشن ساخت و دل هایی که در فتنه و گناه فرو رفته بودند ، هدایت شدند.»

2.نقش امداد الهی  و توسل در تربیت کادر تراز انقلاب:

از عواملی که باعث تربیت کادر تراز انقلاب می گردد ، امداد الهی است . اساسا هر خیری که به انسان می رسد از جانب خداوند متعال می باشد ، و هر شری که به انسان می رسد از ناحیۀ نفس سرکش او می باشد، پس انسان باید از شر هوای نفس خود به خداوند متعال پناه ببرد. در مورد امداد الهی در رشد انسان ، امام رضا ع می فرماید :« خداوند تبارک و تعالی در هر زمانی مؤمن را با روحی از خود ، تقویت و پشتیبانی می کند و این روح الهی در هر زمانی که مؤمن نیکی می کند و تقوا را رعایت می نماید در نزد او حاضر است و زمانی که گناه کند و از حق تجاوز کند آن روح الهی غایب می شود ، پس آن روح الهی همراه با مؤمن است.» (شیخ حر عاملی، 1380،صفحۀ 165)  انسان باید در هر لحظه خود را به خدا بسپارد و همه چیز را از خدا بداند و هر لحظه به خدا توکل داشته باشد. خداوند متعال در این مورد آیۀ 13 سوره مبارکۀ تغابن می فرماید:« و علی الله فلیتوکل المؤمنون. »« و مؤمنان باید بر خدا توکل نمایند.» در کنار توکل باید به وسایط فیض خداوند و به ویژه معصومین علیهم السلام توسل جست و پیامبر اعظم (ص)که  از خدا می خواستند ، ایشان را یک لحظه به خود  واگذار نکند ، دیگران حساب کارشان معلوم است.شیطان دنبال یک لحظه غفلت انسان است ، تا کار خود را بکند و انسان را در درۀ گمراهی به سقوط بکشاند. امام صادق علیه السلام در معنای عبودیت به عنوان بصری فرمودند :« بندۀ خدا برای خودش در آنچه خدا به وی سپرده ملکیتی نبیند.» (مهدی نوری، 1388، صفحۀ 61) بسیاری از بزرگان و انقلابیون بودند که از خدا غافل شدند و به خود متکی شدند و کارشان به تباهی کشید و عاقبت به شر شدند ، از جمله بلعم باعورا ، برصیصا ، قارون، طلحه و زبیر و شمر و بسیاری دیگر. به همین دلیل یکی از دعاهای همیشگی مؤمنین  و حتی اولیاء الله دعای عاقبت به خیری بوده است.

توسل به اهل بیت علیهم السلام هم در موفقیت یک مدیر بسیار مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد. همان طور که فرماندهان سپاه در طول هشت سال دفاع مقدس با همین توسل و معنویت به پیروزی رسیده اند.

3.نقش موقعیت شناسی در تربیت کادر تراز انقلاب :

از ویژگی های مهم یک فرمانده موفق موقعیت شناسی می باشد.در مدیریت نقش زمان و موقعیت مورد نظر قرار گیرد. از طرفی هر فردی ظرفیت و استعدادهای خاص خود را دارد و درخواست بیش از اندازه ی ظرفیت کاری غیر معقول می باشد. امیر مؤمنان (ع) در نامه 31 در این زمینه می فرمایند:« کاری که برتر از توانایی زن است را به او وامگذار ، که زن گل بهاری است نه پهلوانی سخت کوش، مبادا در گرامی داشتنشان زیاده روی کنی که او را به طمع ورزی کشانده ، برای دیگران به ناروا شفاعت کند....»

همچنین زمان شناسی از امور مهمی است که در مدیریت باید مورد دقت قرار گیرد، چه بسا که کار نیک در غیر وقت آن نتیجه ای نامطلوب در برداشته باشد. امیرمؤمنان (ع)در خطبه ی 53 در این زمینه فرموده اند:« مبادا هرگز در کاری که وقت آن فرا نرسیده شتاب کنی ، یا در کاری که وقت آن رسیده سستس ورزی و یا در چیزی که (حقیقت آن) روشن نیست ستیزه جویی نمایی و یا در کارهای واضح و آشکار کوتاهی کنی! تلاش کن تا هر کاری را در جای خود، ودر زمان مخصوص به خود انجام دهی.»

همچنین از مواضعی که در موضوع در نظر گرفتن استعدادها بسیار مهم است گزینش افراد برای مسؤولیت های حکومتی می باشد. مولای متقیان (ع) در مورد جابجایی محمد بن ابی بکر از حکومت مصر و نصب مالک اشتربه جای وی در نامه ی 34 نهج البلاغه در جملاتی شامل نکته های مهم مدیریتی خطاب به محمد بن ابی بکر می فرمایند:« اگر تو را از فرمانداری مصر عزل کردم ، فرماندار جایی قرار دادم که اداره ی آنجا بر تو آسان تر و حکومت تو در آن سامان خوش تر است. همانا مردی را فرماندار مصر قرار دادم که نسبت به ما خیر خواه و به دشمنان ما سخت گیر و در هم کوبنده بود....»

4.نقش مدیریت صحیح در تربیت کادر تراز انقلاب:

تربیت کادر تراز انقلاب ،نیاز به مدیریت صحیح دارد. رفع نیازها و حوائج جانبی برای رسیدن به کارهای اصلی از جمله مواردی است که باید به آن توجه کرد. امیرالمؤمنین (ع) در نامه ی 53 به مالک اشتر در این مورد فرموده اند:« در کارهای آنان به گونه ای بیندیش که پدری مهربان درباره ی فرزندش می اندیشد... رسیدگی به امور کوچک آنان را به خاطر رسیدگی به کارهای بزرگشان وامگذار ، زیرا از نیکی اندک تو سود می برند، و به نیکی های بزرگ تو بی نیاز نیستند. برگزیده ترین فرماندهان سپاه تو، کسی باشد که از همه بیشتر به سربازان کمک رساند و از امکانات مالی خود بیشتر در اختیارشان بگذارد ، به اندازه ای که خانواده هایشان در پشت جبهه و خودشان در آسایش کامل باشند ، تا در نبرد با دشمن، سربازان اسلام  تنها به یک چیز بیندیشند. همانا مهربانی تو نسبت به سربازان ، دلهایشان را به تو می کشاند و همانا برترین روشنی چشم زمامداران ، برقراری عدل در شهرها و آشکار شدن محبت مردم نسبت به رهبر است...پس آرزوهای سپاهیان را برآور و همواره از آنان ستایش کن.» می بینیم که چطور این امور جزئی ولی مهم از دیدگاه مولای متقیان(ع) مورد توجه است و ایشان با حل مسائل فرعی زمینه را برای پرداختن کامل به مسأله ی اصلی مهیا می نمایند.از نظر حضرت علی (ع) رسیدگی به امور مالی و رفع مشلات خانواده های سربازان را در همت و کار مضاعف سربازان مؤثر می دانند.

همچنین حضرت در ادامه ی نامه ی 53 که از منشورهای مهم حکومتی است و جادارد جمله به جمله این نامه مورد بررسی دقیق قرار گیرد و دستورالعمل های مختلف حکومتی را از آن استخراج کرد، چنین می فرمایند:« در امور کارمندانت بیندیش و پس از آزمایش به کارشان بگمار ، و با میل شخصی و بدون مشورت با دیگران آنان را به کارهای مختلف وادار مکن، زیرا نوعی ستمگری و خیانت است. کارگزاران دولتی را از میان مردمی با تجربه و باحیا ، از خاندان های پاکیزه و با تقوی که در مسلمانی سابقه ی  درخشانی دارند ، انتخاب کن ، زیرا اخلاق آنان گرامی تر ، آبرویشان محفوظ تر ، طمع ورزی شان کمتر و آینده نگری آنان بیشتر است ، سپس روزی فراوان برآنان ارزانی دار ، که با گرفتن حقوق کافی در اصلاح خود بیشتر می کوشند و با بی نیازی ، دست به اموال بیت المال نمی زنند... سپس رفتار کارگزاران را بررسی کن و جاسوسانی راستگو و وفا پیشه بر آنان بگمار که مراقبت و بازرسی پنهانی تو ، از کار آنان سبب امانت داری و مهربانی با رعیت خواهد بود و از همکاران نزدیکت سخت مراقبت کن....» باز هم نکات بسیار دقیق و مهم مورد نظر حضرت می باشد. مشورت در انتخاب افراد برای مسؤولیتها،توجه به تجربه و سابقه نیک، تأثیر مثبت کافی بودن حقوق در همت و کار مضاعف و نظارت پنهانی از جمله ی این نکته های ارزشمند می باشند.

5.نقش استقامت درتربیت کادر تراز انقلاب:

صبر و استقامت از مهمترین علل در همت و کار مضاعف می باشد که در قرآن وروایات هم به نقش اساسی آن تأکید شده است . حضرت علی (ع) در خطبه ی 176 در همین زمینه می فرمایند:«  عمل صالح! عمل صالح! سپس آینده نگری و استقامت! استقامت! آنگاه بردباری ! بردباری! و پرهیزکاری ! پرهیزکاری! برای هرکدام از شما عاقبت و پایان مهلتی تعیین شده ، بانیکوکاری بدانجا برسید....»

همچنین حضرت در کلامی کوتاه ولی دقیق و آموزنده در حکمت 386 فرموده اند:« جوینده ی چیزی یا به آن یا به برخی از آن خواهد رسید.» امام علی (ع) بردباری را منشأ همت بلند می دانند و در جمله ی مختصر و پر محتوا ی دیگری در حکمت 460 نهج البلاغه می فرمایند:« بردباری و درنگ هم آهنگند و نتیجه ی آن بلند همتی است.» پس باید برای داشتن همت بلند صبر و استقامت را تقویت نمود. و ایستادگی در برابر مشکلات و مصیبتها می تواند تمرینی برای رسیدن به همت والا باشد.

مولای متقیان (ع) در خطبه ی متقین در مورد ضرورت صبر در برابر سختی های دنیا می فرمایند:« دلهای پرهیزکاران اندوهگین و مردم از آرارشان در امان ، تن هایشان لاغر و درخواستهایشان اندک و نفسشان عفیف و دامنشان پاک است. در روزگار کوتاه دنیا صبر کرده ، تا آسایش جاودانه قیامت را به دست آورند، تجارتی پر سود که پروردگارشان فراهم فرموده ، دنیا می خواست آنها را بفریبد ، مام عزم دنیا نکردند ، می خواست آنها را اسیر خود گرداند که با فدا کردن جان ، خود را آزاد خواستند.» همچنین در همین زمینه حضرت در خطبه ی 176 فرموده اند:« در عمل به دستورات کتاب خدا و در ادامه ی راهی که فرمان دار و بر روش درست بندگان او استقامت داشته باشید و پایدار مانید.» حضرت توجه به جاودانگی آخرت می دهند تا همت انسان به جای ایام اندک دنیا صرف آخرت گرددو انسان با تجارتی پرسود از چیز فانی کالای باقی را به دست آورد، و هنگامی که همت مضاعف گردید ، عمل هم به دنبال آن مضاعف می گردد.

6.نقش تشویق در تربیت کادر تراز انقلاب:

از امور دیگری که در تربیت کادر تراز انقلاب مؤثر است، تشویق می باشد. تشویق باعث افزایش روحیه در افراد می گردد و علاوه بر این باعث افزایش تلاش دیگران برای مورد تشویق شدن می گردد. امیرمؤمنان (ع) در نامه ی 53 نهج البلاغه می فرمایند:« پس آرزوهای سپاهیان را برآور و همواره از آنان ستایش کن و کارهای مهمی که انجام داده اند را برشمار ، زیرا یادآوری کارهای ارزشمند آنان شجاعان را برمی انگیزاند و ترسوها را به تلاش وا می دارد انشاالله ، و در یک ارزشیابی دقیق رنج و زحمات هر یک از آنان را شناسایی کن و هرگز تلاش و رنج کسی را به حساب دیگری نگذاشته و ارزش خدمت او را ناچیز مشمار ، تا شرافت و بزرگی کسی موجب نگردد که کار کوچکش را بزرگ بشماری یا گمنامی کسی باعث شود که کار بزرگ او را ناچیز بدانی.»

خود حضرت در مواردی از زحمات مردم تشکر نموده اند، از جمله حضرت در نامه ی 2 نهج البلاغه می فرمایند:« خداوند شما مردم کوفه را از سوی اهل بیت پیامبر(ع) پاداش نیکو دهد ، بهترین پاداشی که به بندگان فرمانبردار و سپاسگزاران نعمت عطا می فرماید،زیرا شما دعوت ما را شنیدید و اطاعت کردید و به جنگ فراخوانده شدید و بسیج گشتید.»

از طرف دیگر گاهی علاوه بر تشویق نیکان باید از تنبیه بدان هم استفاده کرد ، هر چند به فرموده ی حضرت در حکمت 177 پاداش دادن به نیکوکار خود آزار دادن بدکار است . امیر مؤمنان (ع) در مورد تنبیه کج رفتاران و ناپایداران در نامه ی 50  نهج البلاغه فرموده اند:« نباید از فرمان من سرپیچی کنید و در انجام آنچه صلاح است سستی ورزید و برای رسیدن به حق تلاش کنید ، حال اگر شما پیداری نکنید ، خوارترین افراد نزد من انسان کج رفتار است که او را به سختی کیفر خواهم داد.»

همچنین در همین زمینه حضرت در خطبه ی 176 فرموده اند:« از دستورات خدا سرپیچی نکنید و در ان بدعتگذار نباشید و از آن منحرف نگردید ، زیرا خارج شوندگان از دستورات الهی در روز قیامت از رحمت خدا دورند.»

 

7.نقش شجاعت در تربیت کادر تراز انقلاب:

یکی از اموری که مانع هتربیت کادر تراز انقلاب می گردد ترسیدن از راه های مختلف مانند تأثیر پذیری از سرزنش  دیگران، ترس از کمی یاوران و تنهایی می باشد.آنان که حق و حقیقت برایشان چندان آشکار نیست، تحت تأثیر صحبتهای دیگران قرار می گیرند و دچار سستی اراده می گردند. در دعای ندبه هم به این موضوع نترسیدن امام علی (ع) از سرزنش های دیگران اشاره شده است، حضرت در خطبه 192 در این مورد فرموده اند:« همانا من از کسانی هستم که در راه خدا از هیچ سرزنشی نمی ترسند، کسانی که سیمای آنها سیمای صدیقان و سخنانشان، سخنان نیکان است.

شب زنده داران و روشنی بخشان به دامن قرآن پناه برده، سنت های خدا و رسولش را زنده می کنند ، نه تکبر و خودپسندی دارند و نه برکسی برتری می جویند، نه خیانتکارند و نه در زمین فساد می کنند...»

 از علل دیگر که مانع همت مضاعف و کار مضاعف می گردد ترس از کمی یاوران می باشد ، امی مؤمنان در خطبه 201 در این زمینه فرموده اند:« ای مردم در راه راست از کمی روندگان نهراسید ، زیرا اکثریت مردم بر گرد سفره ای جمع شدند که سیری آنکوتاه و گرسنگی آن طولانی است.ای مردم! همه ی افراد جامعه در خشنودی و خشم شریک می باشند....»

 

همچنین ایشان در نامه 36 که نشانگر اوج همت حضرت می باشد ، خطاب به برادرشان عقیل    می فرمایند:« همانا رأی من پیکار با پیمان شکنان است تا آنگاه که خدا را ملاقات کنم. نه فراوانی مردم مرا توانمند می کند و نه پراکندگی آنان مرا هراسناک می سازد ، هرگز گمان نکنی که فرزند پدرت، اگر مردم او را رها کنند ، خود را زار و فروتن  خواهد داشت و یا در برابر ستم سست می شود ، و یا مهار اختیار خود را به دست هر کسی می سپارد ، ویا از دستور هر کسی اطاعت می کند....»

 

در نامه 31 نیز حضرت در همین زمینه چنین فرموده اند: « اگر تنها با دشمنان روبرو شوم، در حالیکه آنان تمام روی زمین را پر کرده باشند ، نه باکی داشته و نه می هراسم ، من به گمراهی آنان و هدایت خود که برآن استوارم ، آگاهم و از طرف پروردگار به یقین رسیده ام  و همانا من برای ملاقات پروردگار مشتاق و به پاداش او امدوارم....»

یکی از شکایتهای اصلی حضرت از مردم در زمان حکومتشان جمع نشدن مردم برای مبارزه در میدان جنگ از روی ترس ودنیا گرایی است. امام علی (ع) در نامه 35 در جملاتی که نشانهاوج مظلومیت و غربت ایشان است می فرمایند:« مردم را نهان و آشکار از آغاز تا انجام فراخواندم ، عده ای با ناخوشایندی آمدندو برخی به دروغ بهانه آوردند و بعضی خوار و ذلیل بر جای ماندند و از خدا می خواهم به زودی مرا از این مردم نجات دهد ، به خدا سوگند اگر در پیکار با دشمن ، آرزوی من شهادت نبود و خود را برای مرگ آماده نکرده بودم دوست می داشتم حتی یک روز با این مردم نباشم و هرگز آنان را دیدار نکنم.»

8. نقش ولایت پذیری  در تربیت کادر تراز انقلاب:

ولایت پذیری از عوامل مهم در موفقیت یک فرمانده می باشد . یکی از عواملی که باعث بیشترین ریزش ها در بین انقلابیون شده است عدم ولایت پذیری می باشد که در قران و روایات فراوان بر ان تأکید شده است . خداوند در آیۀ 32 سورۀ مبارکل ال عمران می فرماید:« بگو از خدا و فرستادل او اطاعت کنید و اگر سرپیچی کنید ف خداوند کافران را دوست نمی دارد.» در این ایه سرپیچی کنندگان از خدا و رسول را با کارفان در یک خط تعریف کرده است و این اهمیت موضوع ولایت پذیری را می رساند. انسان اکر ولایت خداو رسول و جانشینان رسول را نپذیرد به ناچار تحت ولایت شیطان قرار خواهد  گرفت. امامان ع هم مکرر به اهمیت اطاعت از ولایت سفارش فرموده اند از جمله امام سجاد ع دذ صلوات شعبانیه فرموده اند: « هر کس بر آنان (ولایت) تقدم جوید از دین خارج شود و هر کس از انان عقب ماند ف نابود گردد و هر کس همراه انان باشد ملحق با آنان خواهد شد.» ( شیخ عباس قمی، 1388، صفحۀ 255)

 امام علی ع هم در خطبۀ 97 نهج البلاغه در مورد اطاعت از اهل بیت ع فرموده اند :« مردم به اهل بیت پیامرتان بنگرید ، از ان سو که گام بر می دارند ، بروید ، قدم جای قدمشان بگذارید ف انها شما را هرگز از راه هدایت بیرون نمی برند و به پستی و هلاکت بازنمی گردانند. اگر سکوت کردند سکوت کنید و اگر قیام کردند ، قیام کنید ف از انها پیشی نگیرید که گمراه می شوید و از انان عقب نمانید که نابود می گردید.» ( محمد دشتی ، 1388، صفحۀ 181)

 

تبعیت از امامان معصوم و در زمان ما از نایب برحق امام معصوم ع یعنی ولی فقیه باعث خیر دنیا و آخرت خواهد شد و عاقبت به خیری را به همراه خواهد داشت.  در زمان معصومان ع نمونه های فراوانی از افرادی وجود داشتند که از راه امامان منحرف شدند و جهنمی شدند و در زمان خود نیز فراوان از این موارد داریم. در انقلاب ما انانی که از ولی فقیه پیروی کرده اند ، عاقبت به خیر شدند و انانی که از راه ولی فقیه  جدا شدند در دام دشمن افتاد و دچار ریزش شد از بنی صدر گرفته تا ایت الله منتظری همگی منحرف شدند و ریزش گردند.

9.نقش سبک زندگی در تربیت کادر تراز انقلاب:

مؤمنان انقلابی روش زندگی خود را طبق الگوی اسلام و مطابق قران تنظیم می کنند و سبک زندگی اسلامی را الگوی خود قرار داده اند. انقلابیون حقیقی زهد و ساده زیستی و قناعت را پیشه خود می نمایند و انقلابیون دروغین دنبال اشرافی گرایی و تجمل انانی که از رهد و ساده زیستی فاصله گرفتند و در دام ثروت های انچنانی غرق شدند ، سرنوشتشان جدایی از صف انقلاب و ریطش و سقوط و حتی ایستادن در برابر انقلاب می باشد.

حب دنیا که در رأس همۀ خطیئات است ، اندک اندک در دل انقلابیون نفوذ کرده و انان را دچار ریزش می کند. مسؤول در نظام اسلامی نباید دنبال کاسبی و کسب ثروت باشد و لو از طریق حلال باشد. مسؤول انقلابی باید در حد مردم معمولی زندگی کند و درد مردم را بفهمد و درک کند . امام علی ع در این مورد به ابوموسی اشعری فرموده اند :« وقتی که به امام خبر دادند که شریح قاضی ، خانه ای به 80 دینار خریده بود ، ناراحت شدند و فرمودند : به من خبر دادند که خانه ای به 8 دینار خریده ای و سندی برای آن نوشته ای  و گواهانی ان را امضا کرده اند... ای شریح! به زوذی کسی به سراغت می آید که به نوشته ات نگاه نمی کند و از گواهانت نمی پرسد ، تا تو را از ان خانه بیرون کرده و تنها به قبر بسپارد . ای شریح !اندیشه کن که ان خانه  را با مال دیگران یا با پول حرام نخریده باشی ، که انگاه خانۀ دنیا و اخرت را از دست داده ای.» ( محمد دشتی ، 1380، صفحۀ 482-483) همپنین امام علی ع پس از انکه مطلع شدند عثمان بن حنیف یکی از مسؤولان حکومت ایشان ، دعوت یکی از سرمایه داران بصره را پذیرفته است ، چنین فرمودند:« گمان نمی کردم مهمانی مردمی را بپذیری که نیازمندانشان با ستم محروم شده و ثروتمندانشان بر سر سفره دعوت شده اند، اندیشه کن در کجایی؟ و بر سر کدام سفره ای؟ پس آ غذایی که حلال  و حرام بودنش را نمی دانی دور بیفکن  و انچه را به پاکیزگی و حلال بودنش یقین داری ف مصرف کن . اگاه باش ! هر پیروی را امامی است که از او پیروی می کند و از نور دانشش روشنی می گیرد، آگاه باش ! امام شما از دنیای خود به دو جامۀ فرسوده و دو قرص نان رضایت داده است.»( محمد دشتی ، 1388ف صفحۀ 553) این کلام مولا حجت را بر همۀ مسؤولان تمام کرده است و مسؤولان باید بدانند که در نظام اسلامی سفه های میلیونی و اشرافی جایی ندارد و عاقبت خوشی هم نخواهد داشت و ممکن است به پیوستن به معاویه ختم گردد.

انقلابی باید در مصرف حلال دنیا هم اعتدال را رعایت کند و زیاده روی ننماید تا مبادا خطاب این آیۀ 20 سورۀ احقاف قرار گیرد :« شما از طیبات و لذائذ در زندگی دنیای خود استفاده کردید و از ان بهره گرفتید ف اما امروز عذاب ذلت بار به خاطر استکباری که در زمین به ناحق کردید و به خاطر گناهانی که انجام می دادید ، جزای شما خواهد بود.» استفادۀ بیش از حد از بیت المال و خارج از محدودۀ قانونی به تدریج باعث رشدروحیۀ تجمل گرایی و در نتیجه دور شدن از روحیۀ انقلابی و جدایی از مردم میش ود و زمینه را برای ریزش و سقوط اماده می کند.

امام خمینی (ره) هم بر ساده زیستی تأکید فراوان داشتند و خود براین موضوع عامل بودند که وضعیت زندگی ایشان در جماران و وضع حسینیه ایشان حاکی از این امر است که ایشان حتی اجازۀ یک هزینه مختصر را هم گاهی نمی دادند و در هزینه کردن بیت المال بسیار حساس و سخت گیر بودند. ایشان در این مورد در سفارش به روحانیون فرموده اند :« من متواضعانه و به عنوان یک پدر پیر از همۀ فرزندان و عزیزان روحانی خود می خواهم که در زمانی که خداوند بر علما و روحانیون منت نهاده و ادارۀ کشور بزرگ و تبلیغ رسالت انبیاءرا به انان محول فرموده است ، از زی روحانی خود خارج نشوند و از کرایش به تجملات و زرق و برق دنیا که دون شأن روحانیت و اعتبار نظام جمهوری اسلامی ایشان است ، پرهیز کنند و بر حذر باشند که هیچ افت و خطری برای روحانیت و برای دنیا و آخرت انان بالاتر از توجه به رفاه و ررکت در مسیر دنیا نیست.» مام ره با ان دید وسیع و عمیق خود جامعۀ امروز ما را می دیدند که عده ای از مسؤولان و روحانیون در دام تجمل گرایی گرفتار شده اند. امروز زندگی و مشی ساده زیستی رهبر معظم انقلاب در برابر همه است و اتمام حجتی بر هم مسؤولان است که وراد وادی خطرناک اشرافی گری و تجمل گرایی نشوند.

 

نتیجه:

ا ز موانع تربیت کارد تراز انقلاب ترس به دلایل مختلف می باشد، که مولای متقیان علی (ع) سفارش به نترسیدن از سرزنش مخالفان و تنهایی و کمی یاوران می نمایند.

از موارد مهم دیگر در تربیت کادر تراز انقلاب زمان شناسی و انجام صحیح کار با توجه به موقیعت و شرایط می باشد، همچنین در نظر گرفتن استعدادهای مختلف برای کارها و مسؤولیتها نیز مهم می باشد.

مدیریت صحیح از دیگر علل مؤثر در تربیت کادر تراز انقلاب از دیدگاه امام علی (ع) می باشد، که از جمله نکات برجسته ی آن می توان به این نکات اشاره کرد: ارتباط صمیمی با زیردستان ، توجه به میزان حقوق ومشکلات مادی آنها وتلاش برای رفع آنها، در اختیار قرار دادن امکانات مالی ، توجه به آسایش خود و خانواده های آنان و برآورده کردن درخواستهایشان . گزینش و انتخاب درست هوراه با مشورت و مطابق علاقه ی افراد هم از موارد مهم دیگری است که باید مورد دقت قرار گیرد.

استقامت و ولایت پذیری نیز از مهمترین عوامل مؤثر در این زمینه می باشد که حضرت بارها به آن سفارش می نمایند و مورد تأکید ایشان می باشد و حضرت مکرر مسلمانان را به صبر در برابر  مشکلات و سختیهای دنیای زودگذر ترغیب می نمایند.

از دیدگاه امام علی (ع) تشویق از عوامل مؤثر دیگر می باشد ، خود حضرت در مواردی که افراد کار خود را درست انجام داده اند، از آنها تشکر می نماید، از طرف دیگر تهدید به برخورد با متخلفان و تنبیه و کیفر دادن سست همتان هم باید در جای خود، مورد قرار گیرد.

سبک زندگی اسلامی نیز از مهمترین عوامل درتربیت کادر تراز انقلاب اسلامی می باشد و باید مد نظر تمام فرماندهان انقلابی قرار گیرد.

 

منبع: 

 

کتاب شریف نهج البلاغه ترجمه ی آقای محمد دشتی

حدیث عنوان بصری